ایمپلنت در واقع پیچهایی هستند که قطر و بلندی ریشه های طبیعی دندان را دارند و ایمپلنت دندان در محل ریشه از دست رفته قرار می گیرند و همانند یک ریشه قوی می توانند نیروهای وارده را تحمل نمایند. در اغلب موارد میزان موفقیت با ایمپلنت دندان96 تا 98 درصد می باسد که حتی از بسیاری از درمانهای متداول و رایج دندانپزشکی بالاتر است.
جایگزین کردن دندانهای از دست رفته به نحوی که بتوانند همانند دندانهای طبیعی عمل کنند از آرزوی دیرین بشر بوده است. تلاش دندانپزشکان در گذشته عمدتاً به جایگزین کردن تاج دندان از دست رفته محدود می شد. اما بتدریج اندیشه جایگزینی ریشه دندانها به ذهن ها خطور کرد و این اولین قدم در جهت ساخت ریشه دندانها به شکل مصنوعی بود. پیشرفت های فراوان پزشکی و کشف فلزاتی که در بدن قابل تحمل باشند شرایط را برای ساخت ریشه های مصنوعی مساعدتر نمود. امروزه استفاده از این ریشه های فلزی که ایمپلنت نامیده می شوند به یک روش درمانی رایج، مطمئن و قابل اعتماد جهت جایگزینی دندانهای از دست رفته تبدیل شده است.
مراحل درمان ایمپلنت
ابتدا با معاینه و تهیه رادیوگرافی های اختصاصی، طرح درمان تکمیل گردیده و تعداد ایمپلنت، اندازه و نواحی تحت درمان مشخص می گردد.
سپس با انجام جراحی، ایمپلنت در استخوان فک کاشته می شود. البته در شرایطی که حجم استخوان جهت قرار دادن ایمپلنت کمتر از حد قابل قبول است. گاهی می توان حجم استخوان را در آن ناحیه با استفاده از جراحی های مکمل و پیوند استخوان مصنوعی و طبیعی اضافه کرد و ناحیه را آماده دریافت ایمپلنت نمود.
مرحله ساخت پروتز زمانی شروع می شود که ایمپلنت به استخوان متصل شده باشد (فک جوش) که در این هنگام عملیات قالبگیری و ساخت دندانهای مصنوعی بر روی ایمپلنت آغاز می شود.
آخرین مرحله، مراجعات بعدی برای انجام مراقبت های لازم از دندانهای جدید است.
حالات مختلف جایگزین دندانهای از دست رفته با ایمپلنت
ایمپلنت برای افرادی که یکی از دندانهای خود را از دست داده اند:
اگر چنین حالتی در ناحیه دندانهای جلو باشد، زیبایی صورت بهم می ریزد. هنگامی که دندان از دست رفته در ناحیه عقب دهان باشد، عمل جویدن مختل می شود. صرف نظر از بحث زیبایی، با نبودن یک دندان، دندانهای مجاور و مقابل به طرف محل بی دندانی متمایل شده و از محل خود جابجا می شوند. این جابجایی باعث باز شدن تماس بین دندانهای دیگر شده و گیر مواد غذلیی بین دندانها افزایش می یابد. افزایش گیر غذایی بین دندانها سبب آسیب دیدن لثه و دندانها در آن محل می شود.
در گذشته با تراش دندانهای مجاور، ناحیه بی دندانی را با پروتز ثابت جبران می کردند؛ اما در حال حاضر برای جایگزینی یک دندان از دست رفته، بهترین جایگزین، استفاده از ایمپلنت می باشد.
استفاده از ایمپلنت برای بیمارانی که تعدادی از دندانهایشان از دست رفته:
وقتی تعداد دندانهای کشیده شده افزایش می یابد، مشکلات گفتاری نیز به تبع آن بوجود می آید. روش متداول در این موارد جایگزین کردن یک بریج چند واحدی با تراش دندانهای پایه مجاور می باشد.
اگر تعداد دندانهای از دست رفته زیاد باشد، گاهی لازم است که از چند دندان پایه در هر طرف بریج استفاده شود. لذا تعداد دندانهای سالم تراش خورده نیز افزایش می یابد.
مسئله رعایت بهداشت و تمیز کردن زیر این بریج ها نیز معضلات خاص خود را دارد. اگر دندانهای از دست رفته متعدد بوده و به عبارتی فاصله دندانهای پایه باهم خیلی زیاد باشد، ساخت بریج چند واحدی مقدور نبوده و به ناچار از پروتز متحرک به جای پروتز ثابت استفاده می شود. در حال حاضر ایمپلنت ها این مشکل را به راحتی حل کرده و می توانند جایگزین دندانهای از دست رفته شده و پایه های مطمئنی برای بریجهای مناسب فراهم نمایند.
دندانهای خلفی پایه از دست رفته باشد:
در این حالت محل بی دندانی از جلو به دندانهای موجود ختم می گردد و از انتها آزاد است. در این افراد به دلیل این که دندانهای طبیعی فقط در یک طرف محل بی دندانی موجود می باشند، ساخت پروتز ثابت مقدور نبوده و در گذشته از پروتز متحرک (پارسیل) استفاده می شد. علیرغم مشکلات حفظ و رعایت بهداشت این پروتزها، عادت کردن به استفاده از آنها نیز مشکل است و برخی از بیماران هیچوقت به رضایت کامل نمی رسند.
گاهی در جویدن غدا و صحبت کردن نز اختلال بوجود می آورند. در حال حاضر با قرار دادن دو یا چند ایمپلنت در محل بی دندانی در انتهای فک، می توان دندانهای ثابتی برای فرد فراهم نمود.
این دندان ها می توانند به صورت بریج نیز ساخته شوند.
تمام دندانها از دست رفته باشد:
وقتی بی دندانی کامل وجود دارد معمولاً از دست دندان کامل استفاده می شود و چون دندانهای طبیعی وجود ندارند، دست دندان برای قرار گرفتن و باقی ماندن در دهان، تکیه بر لثه و استخوان باقیمانده می نمایند.
لذا عمل جویدن و صحبت کردن با این نوع پروتزها معمولاً با مشکل مواجه می شود و با افزایش تحلیل استخوان فک که به دنبال کشیده شدن دندانها و فشار پروتزها بر روی استخوان های باقیمانده ایجاد شده و به مرور افزایش می یابد، این مشکل بیشتر شده و چهره فرد نیز به تدریج پیرتر و چروکیده تر می شود.
درمان های ایمپلنت شرایطی را فراهم می نماید که فرد می تواند بجای دست دندان متحرک، دندانهای ثابتی مانند دندانهای طبیعی را در دهان خود تجربه نماید. این درمان در بی دندانی کامل به دو روش انجام می شود:
روش اول: پروتز کامل ثابت
در این حالت چندین ایمپلنت در دهان کاشته می شود و بعد دست دندان بطور ثابت به آنها متصل می شود و دیگر از دهان خارج نمی شود.
روش دوم: اوردنچر
این روش اندکی ساده تر و نیاز به تعداد ایمپلنت کمتر دارد و در آن از ایمپلنت برای افزایش گیر دست دندان، مخصوصاً در فک پائین استفاده می شود.
دستورات پس از جراحی ایمپلنت
- گاز استریلی که بر روی زخم داخل دهان گذاشته شده است را تا 2 ساعت به آرامی فشار دهید و از دهان خارج نکنید و در طی این مدت فقط مایعات خنک یا داروهای تجویز شده را میل فرمائید. تا 24 ساعت پس از جراحی امکان دارد بزاق به خون آلوده باشد که طبیعی است. اگر خونریزی فعال داشتید با دندان پزشک و جراح ایمپلنت خود تماس بگیرید.
- از خارج کردن محکم آب دهان باید خودداری شود زیرا باعث تشدید خونریزی می شود.
- تا چند ساعت بعد از جراحی به صورت متناوب از کمپرس یخ استفاده شود. مقداری یخ را در کیسه فریزری قرار داده و 5 دقیقه آن را روی صورت گذاشته و سپس آن را برداشته و به مدت 10 دقیقه استراحت دهید.
- از کشیدن سیگار و پیپ و مصرف نی برای نوشیدن مایعات تا 48 ساعت جداً خودداری شود.
- 24 ساعت بعد از جراحی می توان از محلول گرم و رقیق آب نمک به عنوان دهانشویه استفاده کرد و تا چند روز ادامه داد. از روز بعد از عمل ایمپلنت ، مسواک زدن بلامانع است.
- بعد از عمل جراحی ایمپلنت درد وجود دارد. از داروهای ضد دردی که برای شما تجویز شده استفاده نمائید. تورم در ناحیه کاشت دندان طبیعی است و حتماً دلیل بر عفونت نیست. این تورم می تواند همراه با خون مردگی باشد که ظرف یک هفته تا 10 روز برطرف می شود. برای تسریع جذب خون مردگی و تورم می توان تا 48 ساعت بعد از جراحی ایمپلنت از کمپرس گرم به تناوب 10 دقیقه استفاده نمود.
- در 24 ساعت اول بعد از جراحی کاشت دندان بهتر است از غذاهای خنک و نرم و مایعات ولرم و بدون نی استفاده کرد و پس از آن می توانید غذاهای معمولی را با طرف دیگر دهان میل کنید.
- پزا جراحی ایمپلنت در محل زخم ممکن است قشر خاکستری رنگی پدید آید، که روی زخم را می پوشاند و دهان چند روزی بدمزه و بدبو می باشد. اما اگر پس از چند روز التیام نسبی ناگهان بر میزان تورمو درد در محل زخم افزوده شود و یا درد شدیدتر شود، لازم است به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید.
- بخیه های موجود در محل زخم ایمپلنت ممکن است قابل جذب نباشد. در این صورت برای برداشتن بخیه ها پس از 7 الی 10 روز باید به کلینیک دندانپزشکی مراجعه شود.
- دوره التیام پس از عمل جراحی ایمپلنت در افراد مختلف متفاوت بوده و روزهای متوالی ممکن است بطول انجامد؛ رعایت اصول بهداشت، بهبود زخم را تسریع می نماید.
مراقبتهای پس از تحویل پروتز ایمپلنت
بیماری که از درمان ایمپلنت استفاده می کند باید برای حفظ و نگهداری درازمدت ایمپلنت هایش برنامه‌ریزی داشته باشد. نقش بیمار در حفظ سلامتی ایمپلنت ها حتی زیادتر از نقش دندانپزشک و بهداشت کار دهان و دندان می باشد. مراقبتهای لازم برای حفظ بلند مدت ایمپلنت ها به اختصار عبارتند از:
- رعایت بهداشت مناسب توسط بیمار شامل استفاده از مسواک، نخ دندان، نخ زیر بریج، مسواک‌های تک رشته و مسواک‌های بین دندانی.
- استفاده از دهانشویه کلرهگزیدین یا پنبه آغشته به کلرهگزیدین.
- مراجعه دوره ای به کلینیک دندانپزشکی جهت بررسی وضعیت ایمپلنت ها ، پروتزها و بافتهای اطراف ایمپلنت (حداکثر هر 6 ماه یکبار)
- در صورتی که پروتز ها از نوع متحرک باشند، باید شبانه از دهان خارج شوند.
- در صورت مشاهده جرم، التهاب لثه و خونریزی لثه اطراف ایمپلنت ها به کلینیک دندانپزشکی مراجعه و به صلاحدید دندانپزشک معالج، اقدام به جرمگیری شود.
- در مواقع شل شدن پروتز های ثابت یا بروز هر گونه حالت غیر عادی سریعاً باید به کلینیک دندانپزشکی مراجعه شود.
طول عمر ایمپلنت دندان
پیش از این که ایمپلنت دندان روشی مطمئن و قابل اعتماد برای جایگزینی دندان شود، بیمارانی که دندان خود را از دست میدادند از دندان مصنوعی یا بریج استفاده میکردند و به مرور زمان شکل فک و صورتشان تغییر کرده و چهره شان پیرتر میشد. همچنین افراد باید مرتباً به کلینیک دندانپزشکی مراجعه میکردند تا پروتز مصنوعی دندانشان تنظیم مجدد، ترمیم یا تعویض شود. یکی از بزرگترین مزایای ایمپلنت دندان دوام بالا و طول عمر زیاد آن است.
اگر چه ایمپلنت دندان درمانی بلند مدت و غالبا مادام العمر به حساب می آید، اما میزان موفقیت نهایی آن به مراقبت بیمار و رعایت بهداشت دهان و دندان او نیز بستگی دارد.
عواملی که بر طول عمر ایمپلنت تاثیر میگذارند
- یکی از عواملی که بر طول عمر ایمپلنت دندان تاثیر میگذارد تحلیل رفتن استخوان فک است. بیمار برای کاشت ایمپلنت باید استخوان کافی داشته باشد تا فرایند یکپارچگی استخوان (جوش خوردن ایمپلنت به استخوان) به خوبی صورت بگیرد. بنابراین بیمارانی که استخوان کافی ندارند باید به دقت تحت ارزیابی پزشک قرار بگیرند تا مشخص شود برای کاشت ایمپلنت مناسبند یا خیر. چرا که اگر استخوان کافی وجود نداشته باشد طول عمر ایمپلنت غیر قابل پیش بینی خواهد بود. در موارد کمبود کیفی یا کمی استخوان میتوان از پیوند استخوان بهره برد.
- عوامل دیگری که بر طول عمر ایمپلنت تاثیر میگذارند، همان عواملی هستند که باعث از دست رفتن دندان طبیعی میشوند مانند بیماری لثه و پوسیدگی پیشرفته دندان. بنابراین بسیار مهم است که در مورد رعایت بهداشت دهان و دندان جدی باشید. روزی دو بار مسواک زده و یک بار نخ دندان بکشید تا احتمال پسروی لثه و بیماری لثه کاهش یابد.
- در مورد کاشت دندان هم درست همانند دندان طبیعی باید از جویدن چیزهای سخت مانند خودکار یا شکستن گردو پرهیز کنید و هرگز با هیچ یک از دندانهایتان درب بطری باز نکنید.
- همچنین طبق روال معمول باید سالی یک تا دو مرتبه برای معاینه دهان و دندان به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید. در این مراجعه وضعیت ایمپلنت دندان نیز باید بررسی شود.
با مراقبت مناسب از ایمپلنت، میتوانید تا آخر عمر از وجود آن بهره ببرید.
روشهای بازسازی و پیوند استخوان برای کاشت ایمپلنت دندان
در برخی موارد دندانپزشک هنگام ارزیابی دهان بیمار برای کاشت ایمپلنت متوجه میشود استخوان کافی برای نگه داشتن ایمپلنت وجود ندارد. کمبود کیفی یا کمی استخوان فک ممکن است به دلایل زیر رخ داده باشد:
- عفونت لثه
- نواقص رشد دندان
- استفاده طولانی مدت از دندان مصنوعی
- ضربه و جراحت به صورت
- خالی ماندن جای دندان کشیده شده یا افتاده به مدت طولانی
- درمانهای دندانپزشکی در حالتی که کمکی به ترمیم استخوان طبیعی نمی نماید
چند روش برای بازسازی استخوان وجود دارد که انحنا و خط طبیعی فک را ترمیم کرده و زیبایی را به لبخند باز میگرداند و پایه ای محکم و مقاوم برای ایمپلنت در اختیار دندانپزشک قرار میدهد.
دندانپزشک با ارزیابی وضعیت دندانها و فک شما مشخص میکند آیا نیازی به بازسازی استخوان برای کاشت ایمپلنت دارید یا خیر.
در اینجا متداولترین روشهای بازسازی استخوان فک آمده است.
پیوند استخوان
پیوند استخوان عمل بسیار موفقیت آمیز و بی خطر است که در آن با استفاده از استخوان طبیعی خود بیمار که از ناحیه دیگری از بدن او گرفته شده یا با استفاده از مواد سنتزی و یا اهدایی از فرد دیگر (معمولا جسد) به استخوان فک افزوده میشود. در مورد معایب و مزایای چند روش مختلف پیوند که به آنها اشاره شد از دندانپزشک سوال کنید تا بتوانید بهترین تصمیم را بگیرید. پیوند استخوان ممکن است با بی حسی موضعی و در مطب انجام شود یا تحت بیهوشی عمومی باشد.
پس از عمل پیوند ستخوان معمولا آنتی بیوتیک و مسکن به بیمار داده میشود. دهان شویه ضد باکتری نیز به بیمار داده میشود تا طبق دستور پزشک استفاده کند. از بیمار خواسته میشود از مصرف برخی غذاها پرهیز کرده و به ناحیه پیوند فشار وارد نکند. پس از این که پیوند استخوان جوش خورد و محکم شده و با استخوان موجود یکپارچه شد جراحی کاشت ایمپلنت انجام میشود. مدت زمانی که جوش خوردن پیوند طول میکشد بستگی به موقعیت پیوند و تراکم استخوان دارد. ممکن است سه تا چند ماه این فرایند به طول بینجامد.
سینوس لیفت یا بالا کشیدن سینوس پیش از ایمپلنت دندان
دشوارترین حالت برای بازسازی استخوان، شرایطی است که دندانهای عقبی فک بالا کشیده شده باشند و قرار است کار ترمیم استخوان صورت بگیرد تا جایشان ایمپلنت کاشته شود. هنگامی که دندانهای عقبی فک بالا کشیده میشوند یا می افتند، حفره سینوسی بزرگتر میشود چرا که به مرور زمان استخوان این ناحیه تخریب میگردد. در لیفت سینوس که به آن بزرگ کردن سینوس یا بالا کشیدن سینوس نیز گفته میشود، استخوان این ناحیه بهبود می یابد.
در این عمل استخوان به زیر سینوس اضافه میشود تا پس از افزایش استخوان فک یک یا چند ایمپلنت کاشته شود. این عمل هیچ تاثیری بر تکلم و بیان نگذاشته و مشکلی برای سینوس ایجاد نمیکند. پس از اینکه به استخوان فرصت رشد و بازسازی داده شد (معمولا چهار تا دوازده ماه طول میکشد) ایمپلنت دندان کاشته میشود. لیفت سینوس به گزارش بیماران درد خفیفی ایجاد میکند و طول عمر ایمپلنت را افزایش میدهد.
وسیع کردن ستیغ فک
در صورتی که فک به اندازه کافی وسعت نداشته باشد که ایمپلنت را پشتیبانی کند، مواد پیوند استخوان به ستیغ یا فضای موجود در آن اضافه میشود تا استخوان راس ستیغ بازسازی شود. در برخی شرایط ایمپلنت بلافاصله پس از وسیع کردن ستیغ کاشته میشود و گاهی نیز وسیع کردن ستیغ در کنار روشهای دیگر پیوند استخوان انجام میشود تا از محکم بودن پی ایمپلنت و مادام العمر بودن نتایج آن اطمینان حاصل شود. از این روش برای اصلاح فرو رفتگی و نازیبایی خط فک نیز که در مجاورت جای خالی دندانها اتفاق می افتد، استفاده میشود.
